Praca organisty jest przede wszystkim służbą wspólnocie kościelnej i udziałem w świętej liturgii, która jest uwielbieniem Boga przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym.
Kościół polecając poszczególnym osobom ten rodzaj służby stawia im wysokie wymagania i oczekuje od nich ducha ofiary w pełnieniu obowiązków oraz dążenia do osobistej świętości.
Artykuł 1
Zasady ogólne
§ 1.
Regulamin został opracowany przez Diecezjalną Komisję Muzyki Kościelnej Kurii Diecezjalnej w Tarnowie i stanowi podstawę do harmonijnego ułożenia wzajemnych relacji w parafiach diecezji tarnowskiej między proboszczem parafii jako pracodawcą, a organistą jako pracobiorcą.
§ 2.
Regulamin uwzględnia przepisy prawa kościelnego, cywilnego, oraz Konkordatu ratyfikowanego w 1998 roku regulującego stosunki między Kościołem a Państwem.
Artykuł 2
Status organisty
§ 1.
Organista jest pracownikiem kościelnym od chwili podpisania umowy o pracę z pracodawcą. Podlega władzy kościelnej, reprezentowanej w pierwszej instancji przez proboszcza danej parafii, w drugiej przez Diecezjalną Komisję Muzyki Kościelnej, a w trybie nadzwyczajnym przez Biskupa Tarnowskiego.
§ 2.
Praca organisty ujmowana jest w kategoriach społeczno-prawnych i winna być sprawiedliwie wynagradzana, zgodnie z obowiązującym prawem pracy i wskazaniami niniejszego regulaminu.
§ 3.
Aktualny status prawny organisty zatrudnionego w parafii (umowa o pracę, zakres obowiązków, wysokość uposażenia, ubezpieczenie, zajmowane mieszkanie służbowe) winien być przedmiotem każdorazowej wizytacji kanonicznej.
Artykuł 3
Kwalifikacje zawodowe i kategorie stanowisk organistowskich
§ 1.
Od kandydata na organistę w parafiach diecezji tarnowskiej wymagane są następujące kwalifikacje:
- odpowiednie wykształcenie muzyczne
- znajomość przepisów o muzyce kościelnej i liturgii
- przykładne życie religijne
§ 2.
Wyszczególniony niżej podział parafii diecezji tarnowskiej na trzy kategorie, stanowi podstawę do zatrudnienia organistów w zależności od ich kwalifikacji:
- do kategorii pierwszej należą: kościół katedralny, kościoły posiadające tytuły bazyliki mniejszej, oraz parafie liczące powyżej 8 tysięcy wiernych,
- do kategorii drugiej należą: znaczniejsze kościoły w diecezji (np. sanktuaria, kolegiaty, kościół z którego regularnie transmitowana jest Msza św. przez Diecezjalne Radio RDN), oraz parafie liczące od 4 - 8 tysięcy wiernych,
- do trzeciej kategorii należą: parafie liczące poniżej 4 tysięcy wiernych oraz wszystkie inne parafie i ośrodki duszpasterskie.
§ 3.
Stanowisko organisty w poszczególnych kategoriach parafii mogą zajmować:
- w parafiach należących do kategorii pierwszej może zajmować kandydat, który posiada wyższe wykształcenie (dyplom) następujących uczelni:
- Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie - specjalności muzyka kościelna
- Instytutu Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- Specjalności Muzykologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
- Akademii Muzycznych - specjalności muzyka kościelna
- Akademii Muzycznych - klasy organów Wydziału Instrumentalnego po pozytywnym złożeniu egzaminu z liturgiki, chorału gregoriańskiego, akompaniamentu liturgicznego, śpiewu kościelnego, dyrygentury chóralnej przed Diecezjalną Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Dyrektora Wydziału Muzyki Kościelnej.
- w parafiach należących do drugiej kategorii może zajmować kandydat, który posiada średnie wykształcenie muzyczne (dyplom) jednej z następujących rodzajów szkół:
- kościelnej średniej szkoły muzycznej o prawach publicznych (Salezjańskie Liceum Muzyczne w Lutomiersku, Archidiecezjalna Szkoła Muzyczna w Krakowie itp.)
- ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia w klasie organów lub szkoły muzycznej II stopnia w klasie organów, po złożeniu egzaminu z liturgiki, chorału gregoriańskiego
- akompaniamentu liturgicznego, śpiewu kościelnego, dyrygentury chóralnej przed Diecezjalną Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Dyrektora Wydziału Muzyki Kościelnej
- Diecezjalnego Studium Organistowskiego w Tarnowie ze średnią ocen powyżej dobry
- w parafiach należących do trzeciej kategorii stanowisko organisty może zajmować kandydat, który:
- posiada dyplom ukończenia Diecezjalnego Studium Organistowskiego w Tarnowie lub innej szkoły tego typu.
§ 4.
Organiści, którzy nie posiadają wymaganego wykształcenia, a pełnią funkcję organisty w danej kategorii zobowiązani są do niezwłocznego uzupełnienia swoich kwalifikacji.
Artykuł 4
Zatrudnienie organisty
§ 1.
Organista jest przyjmowany i zwalniany przez proboszcza parafii zgodnie z zasadami Kodeksu Pracy i niniejszego regulaminu.
§ 2.
Kandydat na organistę zobowiązany jest do przedstawienia proboszczowi parafii następujących dokumentów:
- życiorys i podanie o przyjęcie,
- świadectwo chrztu,
- świadectwo zawarcia ślubu kościelnego (o ile żyje w związku małżeńskim),
- świadectwo wykształcenia ogólnego,
- świadectwo wykształcenia muzycznego,
- świadectwo moralności od proboszcza miejsca zamieszkania,
- opinię od ostatniego pracodawcy (jeżeli był zatrudniony w innej parafii)
§ 3.
Wymienione wyżej dokumenty wraz z projektem umowy pracodawca zobowiązany jest przedstawić w Wydziale Muzyki Kościelnej w celu weryfikacji kandydata i wydania o nim pozytywnej oceny przez Diecezjalną Komisję Muzyki Kościelnej.
§ 4.
Po pozytywnej weryfikacji kandydata, pracodawca może podpisać umowę z organistą w trzech jednobrzmiących egzemplarzach. Każda ze stron otrzymuje po jednym egzemplarzu umowy, trzeci egzemplarz należy przesłać do Wydziału Muzyki Kościelnej.
§ 5.
Umowa o pracę podpisana przez proboszcza i organistę, do swej ważności wymaga zatwierdzenia przez odpowiedni organ Kurii Diecezjalnej - w tym przypadku przez Dyrektora Wydziału Muzyki Kościelnej (zob. IV Synod statut 714, § 3.).
Artykuł 5
Umowa o pracę
§ 1.
Kandydat na organistę obejmuje posadę organisty w parafii po podpisaniu umowy i jej zatwierdzeniu przez Wydział Muzyki Kościelnej. Umowa o pracę może mieć jedną z niżej podanych form:
- umowa o pracę etatową (pełny etat, pół etatu, jedna czwarta etatu),
- umowa-zlecenie o wykonanie określonych zadań muzycznych,
- zasada wolontariatu.
§ 2.
W parafiach kategorii pierwszej organista musi być zatrudniony na etacie.
§ 3.
W tekście umowy należy wyszczególnić:
- okres zawarcia umowy: czas określony lub nieokreślony (zgodnie z kodeksem pracy, umowa podpisywana po raz trzeci musi być zawarta na czas nieokreślony),
- wymiar etatu,
- wysokość wynagrodzenia,
- zakres zasadniczych obowiązków (do umowy pracodawca winien dołączyć aneks z wyszczególnieniem zakresu obowiązków).
§ 4. Podpisanie umowy o pracę przez organistę jest równoznaczne z przyjęciem i podporządkowaniem się niniejszemu regulaminowi.
Artykuł 6
Obowiązki organisty
§ 1.
Organista winien być kompetentnym muzykiem przygotowanym należycie do wykonywania zadań wynikających z pełnionej funkcji w określonej społeczności parafialnej. W wypełnianiu obowiązków powinien być rzetelny, sumienny i punktualny. Na nim spoczywa współodpowiedzialność (wraz z proboszczem parafii) za śpiew kościelny i poziom muzyki wykonywanej podczas obrzędów liturgicznych i innych nabożeństw. Poprzez różnorodne formy muzycznej aktywności (koncerty muzyki religijnej, recitale organowe itp.) winien starać się uwrażliwiać wiernych na piękno muzyki, aby w ten sposób podnosić kulturę muzyczną parafii. Jego obowiązkiem jest wzbogacać repertuar utworów organowych, a także pieśni religijnych i śpiewów liturgicznych.
§ 2.
Organista powinien być człowiekiem wierzącym, praktykującym katolikiem, odznaczającym się kulturą osobistą, uprzejmością i taktem w kontaktach z wiernymi, zwłaszcza w trakcie załatwiania spraw związanych z jego funkcją.
§ 3.
Wzajemne relacje organisty i proboszcza parafii winny być oparte na poszanowaniu wzajemnych kompetencji. Organista winien proboszczowi parafii okazywać szacunek, lojalność wynikającą ze stosunku pracy, ten zaś jest zobowiązany do poszanowania pracownika, uznania jego fachowości, interesowania się jego sytuacją rodzinną czy osobistą, wspierania jego inicjatyw muzycznych służących dobru parafian, a w razie potrzeby udzielanie mu wsparcia i pomocy. Nie może zapominać, że również wobec organisty i jego rodziny pełni rolę duszpasterza.
§ 4.
Każdy organista pracujący w parafii diecezji tarnowskiej zobowiązany jest do uczestnictwa w rekolekcjach, dniach skupienia i kursach organizowanych przez Wydział Muzyki Kościelnej. Proboszcz parafii powinien powiadomić organistę o terminie tych przedsięwzięć, udzielić mu urlopu i pokryć koszty z tym związane (zob. IV Synod Diecezji Tarnowskiej, statut 273).
§ 5.
Do szczegółowych obowiązków organisty należy:
- towarzyszenie na organach w śpiewie wiernych oraz jego prowadzenie podczas obrzędów liturgicznych i innych nabożeństw zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami kościelnymi,
- poprawne wykonywanie wartościowej muzyki organowej podczas liturgii jak i poza nią, zgodnie obowiązującymi przepisami,
- prowadzenie chóru lub scholi liturgicznej,
- nauczanie wiernych śpiewu w kościele w czasie i sposobie ustalonym z proboszczem parafii,
- przygotowanie psałterzystów do liturgii,
- doskonalenie swoich umiejętności technicznych i poszerzanie repertuaru muzyki organowej,
- dbanie o stan techniczny organów, a w razie potrzeby zgłaszanie proboszczowi parafii o konieczności przeprowadzenia prac związanych ze strojeniem lub przeglądem technicznym instrumentu (patrz aneks),
- sporządzenie i aktualizowanie na bieżąco wykazu pieśni śpiewanych przez wiernych w parafii,
- sporządzenie i prowadzenie inwentarza śpiewników, materiałów nutowych i innych pomocy muzycznych będących własnością parafii,
- zachowanie w należytym stanie kontuaru organów (dbać o jego czystość, zamykać pokrywę po każdym graniu i wyłączać klucze registrowe) i utrzymanie porządku na chórze.
Szczegółowy zakres obowiązków uzgadniany jest zawsze z proboszczem parafii w zależności od wymiaru etatu, potrzeb parafii i możliwości organisty.
Artykuł 7
Uprawnienia organisty
§ 1.
W diecezji tarnowskiej istnieją następujące możliwości wynagradzania za pracę organisty:
- pensja o określonej w umowie wysokości,
- pensja uzupełniona dobrowolnymi gratyfikacjami finansowymi (ofiarami) ze strony wiernych za wykonane usługi z racji ślubów, pogrzebów lub innych okazji, za zgodą proboszcza parafii. Jako uzupełnienie wynagrodzenia może być wliczane mieszkanie służbowe, o ile parafia takowym dysponuje, a organista nie ma własnego mieszkania. Z dochodów uzyskanych od wiernych, organista sam rozlicza się z Urzędem Skarbowym.
- wyłącznie gratyfikacje finansowe (ofiary) ze strony wiernych za wykonane usługi z racji ślubów, pogrzebów lub innych okazji, a także mieszkanie służbowe, jeżeli z takiego korzysta. Z dochodów uzyskanych od wiernych organista sam rozlicza się z Urzędem Skarbowym.
§ 2.
Wszelkie zmiany, które wprowadza proboszcz parafii w sposobie wynagradzania organisty, należy przedstawić do zatwierdzenia w Wydziale Muzyki Kościelnej.
§ 3.
Zgodnie z Kodeksem Pracy (art. 129 § 1.) pracowników zatrudnionych na pełnym etacie obowiązuje 40 godzinny tydzień pracy. Do wymiaru godzin pracy organisty wlicza się następujące zajęcia:
- czas grania podczas mszy św. niedzielnych i świątecznych (1 godzina za każdą mszę)
- czas grania podczas mszy w dni powszednie oraz podczas nabożeństw (1/2 - 1 godziny)
- przerwy pomiędzy mszami lub nabożeństwami nie przekraczające 1 godziny,
- granie na ślubach (1 godzina) i pogrzebach (1,5 godziny). Aby obliczyć wysokość dochodów w ten sposób uzyskanych, należy podzielić średnią liczbę ślubów i pogrzebów w ciągu roku przez liczbę tygodni,
- przygotowanie liturgii świątecznej (teksty śpiewów, uczenie wiernych pieśni itp., przygotowanie psałterzystów - 2 godziny w tygodniu)
- praca z chórem, scholą lub orkiestrą, (6 godzin)
- dokształcanie własne (ćwiczenie na organach, przygotowywanie nowego repertuaru - 4 godziny tygodniowo),
- podstawowe czynności związane z opieką nad instrumentem oraz miejscem pracy (1 godzina).
§ 4.
Wynagrodzenie organisty musi być godne, sprawiedliwe i winno podlegać rewaloryzacji. Płaca organisty z pełnymi kwalifikacjami, zatrudnionego na pełnym etacie winna być porównywalna ze średnią krajową w sferze budżetowej. Przy ustalaniu wysokości płacy należy uwzględnić wykształcenie muzyczne organisty, jego kwalifikacje, staż pracy oraz wymiar etatu.
§ 5.
Jeśli w tygodniu przypada święto obowiązkowe organiście należy się dodatkowa gratyfikacja, jeśli pełni w tym dniu swoje obowiązki (nie dotyczy organistów, którzy w umowie mają wyszczególnione, że w ich tygodniowy etat pracy wchodzi także uśredniony czas pracy w obowiązkowe święta kościelne w ciągu roku).
§ 6.
Gdy organista prowadzi chór parafialny, scholę liturgiczną, lub inny zespół związany z liturgią, parafia winna zapewnić odpowiednie pomieszczenia, instrument, środki finansowe na zakup materiałów nutowych. Takiemu zespołowi, który jest de facto grupą apostolską, należy zapewnić opiekę duszpasterską.
§ 7.
Głównym narzędziem pracy organisty są organy, które są własnością parafii, stanowią dobro kulturowe wielkiej wartości, i za które od chwili objęcia stanowiska organista jest w pełni odpowiedzialny. Wszelkie usterki, których sam nie jest w stanie usunąć, winien zgłaszać proboszczowi parafii i przypominać o konieczności strojenia, dokonywania okresowych przeglądów i - jeżeli taka potrzeba zaistnieje - także generalnych remontów (zob. aneks, także: IV Synod Diecezji Tarnowskiej, statut 278, § 1, 2, 3).
§ 8.
Kiedy organista obchodzi jubileusz 25-lecia lub 50-lecia pracy organistowskiej, proboszcz parafii powinien:
- poinformować o tym wspólnotę parafialną oraz Wydział Muzyki Kościelnej,
- udzielić jubilatowi okolicznościowej premii pieniężnej,
- jeśli organista na to zasługuje, zwrócić się do Wydziału Muzyki Kościelnej o pośrednictwo w przyznaniu jubilatowi odznaczenia kościelnego.
§ 9.
Współmałżonek po zmarłym organiście ma prawo do jednorazowej odprawy pośmiertnej, której wysokość regulowana jest przez Kodeks Pracy.
Artykuł 8
Urlop
§ 1.
Organista ma prawo do urlopu zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy. Czas urlopu nie powinien kolidować z ważnymi wydarzeniami w życiu wspólnoty parafialnej (odpust, wizytacja kanoniczna itp.). Organista powinien pomóc proboszczowi parafii w znalezieniu na ten czas odpowiedniego zastępcy, którego opłaca się z kasy parafialnej.
§ 2.
W uzasadnionych przypadkach organistę w jego obowiązkach może zastępować inna osoba o porównywalnych kwalifikacjach, jeśli proboszcz parafii wyrazi na to zgodę.
§ 3.
Organiście zatrudnionemu na pełnym etacie przysługuje w tygodniu jeden dzień wolny od pracy. W przypadku, gdy ustalony dzień wolny od pracy przypada w święto kościelne, organiście przysługuje w tym tygodniu inny dzień wolny.
§ 4.
Organiście należy umożliwić wyjazdy służbowe, udział w rekolekcjach i dniach skupienia dla organistów, udział w sesjach szkoleniowych organizowanych przez Wydział Muzyki Kościelnej oraz wyjazdy z chórem parafialnym. Organiście przysługuje w tych przypadkach zwrot kosztów podróży i pobytu z kasy parafialnej. Dni te nie powinny być wliczane w urlop organisty.
Artykuł 9
Ubezpieczenie i emerytura
§ 1.
Każdy organista zatrudniony w parafii na etacie musi być ubezpieczony według przepisów Kodeksu Pracy.
§ 2.
Wiek emerytalny organisty wyznaczają przepisy Kodeksu Pracy. Wydłużenie pracy organisty poza wiek emerytalny jest możliwe, gdy proboszcz parafii wyrazi na to zgodę, i o ile pozwala na to zdrowie organisty. O przejściu organisty na emeryturę proboszcz parafii ma obowiązek powiadomić Wydział Muzyki Kościelnej.
Artykuł 10
Rozwiązanie stosunku pracy
§ 1.
Zasady rozwiązania umowy o pracę pomiędzy organistą a proboszczem parafii regulują przepisy Kodeksu Pracy.
§ 2.
Z ważnych powodów proboszcz parafii ma prawo wszcząć postępowanie zwolnienia organisty z zajmowanego stanowiska w trybie dyscyplinarnym, zgodnie z następującą procedurą:
- upomnienie ustne,
- upomnienie na piśmie z zagrożeniem zwolnienia,
- zawieszenie w czynnościach i skierowanie pisemnego wniosku do Diecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej, uzasadniającego zamiar zwolnienia organisty ze stanowiska,
- po uzyskaniu pisemnej opinii Zarządu Komisji potwierdzającej zasadność zwolnienia organisty, poinformowanie zainteresowanego o tym i rozwiązanie stosunku pracy.
§ 3.
Powody postępowania w sprawie dyscyplinarnego zwolnienia organisty mogą być następujące:
- rażące zaniedbywanie obowiązków określonych w umowie o pracę,
- wyraźny brak troski o rozwój śpiewu kościelnego w parafii,
- lekceważące zaniechanie uzupełnienia brakującego wykształcenia muzycznego mimo wyraźnych poleceń pracodawcy,
- dawanie zgorszenia w parafii przez alkoholizm, przyjmowanie narkotyków, lub niemoralne życie,
- wyraźne i publiczne występowanie przeciw nauce Kościoła,
- przynależność do wrogich Kościołowi organizacji,
- naruszanie lojalności służbowej poprzez tworzenie opozycji przeciw proboszczowi parafii, nieuzasadnione rozgłaszanie do osób postronnych pretensji do pracodawcy,
- rażący brak troski o instrument lub celowe jego uszkodzenie.
- W przypadku dyscyplinarnego zwolnienia, organista ma obowiązek w terminie 30 dni opuścić mieszkanie służbowe, jeżeli z takiego korzystał, a klucz do mieszkania zobowiązany jest osobiście oddać proboszczowi parafii.
§ 7.
Z chwilą rozwiązania umowy o pracę, organista jest zobowiązany oddać proboszczowi parafii klucz do chóru i kontuaru organowego, inne instrumenty muzyczne, będące własnością parafii, z których korzystał, a także bibliotekę muzyczną (partytury chóralne, materiały nutowe scholi itp.), śpiewniki, księgi liturgiczne i inny sprzęt stanowiący własność parafii.
§ 8.
Zgodnie z Kodeksem Pracy, proboszcz parafii nie może zwolnić organisty w okresie przedemerytalnym, w czasie choroby i urlopu.
Artykuł 11
Postanowienia końcowe
§ 1.
Niniejszy regulamin wraz z aneksami wchodzi w życie z dniem zatwierdzenia go przez Biskupa Tarnowskiego. Z tą chwilą przestają obowiązywać przepisy przeciwne regulujące sprawy organistów w diecezji.
§ 2.
Przepisy niniejszego regulaminu nie działają wstecz.
§ 3.
Proboszcz parafii zobowiązany jest wręczyć organiście tekst regulaminu, drugi egzemplarz winien znajdować się w kancelarii parafialnej.
§ 4.
Proboszczowie parafii zobowiązani są do uporządkowania spraw organistów w swoich parafiach w myśl przepisów zawartych w niniejszym regulaminie. Kopie już podpisanych umów z organistami należy przesłać możliwie jak najszybciej do Wydziału Muzyki Kościelnej.
§ 5.
Przedmiotem wizytacji kanonicznej winno być także sprawdzenie stanu technicznego organów w parafii, przeprowadzone przez upoważnionego wizytatora Diecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej, a wszelkie sprawy związane z koniecznością podjęcia niezbędnych korekt i remontów instrumentu winny znaleźć się w protokole powizytacyjnym.
§ 6.
We wszystkich sprawach spornych proboszczowie parafii i organiści mają prawo odnieść się do przewodniczącego Diecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej Diecezji Tarnowskiej.
Ks. dr Adam Nita - KANCLERZ + Wiktor Skworc - BISKUP TARNOWSKI
Tarnów, 4 kwietnia 2006 roku